Grajewo jest w dobrej kondycji finansowej

Wojciech Mierzwiński, redaktor Gazety Grajewskiej, rozmawia z Grzegorzem Kurzątkowskim - Skarbnikiem Miasta, czyli człowiekiem odpowiedzialnym za prawidłową gospodarkę finansową Miasta i głównym księgowym budżetu.

Podczas ostatniej naszej rozmowy na wstępie zapytałem o Pana samopoczucie, co też Pana zaskoczyło (uśmiech). A więc spróbuję ponownie …. nad czym Pan obecnie pracuje? 

- Doceniam próbę…, ale tym razem się tego po Panu spodziewałem (śmiech). Kończę pracę nad sprawozdaniami budżetowymi za I kwartał 2024 r., które pozwolą wstępnie ocenić stan budżetu miasta.

Właśnie… budżet miasta... A czym właściwie jest ten budżet miasta i co się na niego składa?

- Przepisy prawa definiują budżet miasta jako zestawienie przychodów (wpływów) oraz rozchodów (wypływów). Budżet opracowywany jest przez Burmistrza Miasta (przy moim udziale), a uchwalany przez Radę Miasta na rok budżetowy (kalendarzowy). Jest to bardzo ważny dokument, ponieważ stanowi podstawę funkcjonowania wszystkich miejskich jednostek budżetowych, czyli Urzędu Miasta, szkół podstawowych, przedszkoli, MOPS-u, ŚDS-u, MOSiR-u, ale również zakładów budżetowych tj. ZADM-u, ZWiK-u oraz CIS-u.

Brzmi dość prosto, ale czy tak jest?

- Pana wątpliwość jest zasadna. Jest to bez wątpienia najtrudniejsza uchwała podejmowana w każdym roku kalendarzowym.

Dlaczego?

- Z wielu względów. Kierownicy poszczególnych jedno stek budżetowych przedkładają propozycje budżetów swoich jednostek. Radni miejscy również wnioskują o ujęcie w budżecie różnych przedsięwzięć, do tego dochodzą wnioski innych organizacji działających na terenie miasta, najczęściej z prośbami o dofinansowanie ich aktywności- tzw. dotacje celowe. Także Burmistrz Miasta w tej uchwale wyraża swoje oczekiwania i zamierzenia. Jest to ta część, powiedziałbym kreatywna, czyli „wszyscy mają oczekiwania”. Natomiast za wsze należy ją skonfrontować z posiadanymi możliwościami, czyli potencjalnymi wpływami do budżetu. Podobnie jak w naszych domowych budżetach zasadniczo dążymy, aby nasze dochody były wyższe niż wydatki.

Z doświadczenia domowego wiem, że nie jest to wcale takie łatwe (śmiech). A więc w jakiej kondycji finansowej jest Miasto Grajewo i jak ta sytuacja się zmieniała na przestrzeni ubiegłych lat?

- Słuszna uwaga. Jeszcze dodam, że budżet miasta jest co rocznie opiniowany przez organ nadzoru tj. Regionalną Izbę Obrachunkową w Białymstoku (RIO). Nie chciałbym wchodzić w szczegóły, niemniej jednak podkreślę, iż jest to bardzo dogłębna analiza finansowa, która skutecznie podnosi stopień trudności opracowywania uchwały budżetowej. Ale wróćmy do kondycji finansowej Miasta. W mojej ocenie jest dobra, a w zakresie płynności finansowej bardzo dobra. Uważam, że dobrze poradziliśmy sobie z kryzysowymi sytuacjami tj. covidem i jego skutkami oraz inflacją wywołaną głównie wojną w Ukrainie. Od kilku lat staraliśmy się być przygotowani na trudne czasy, m. in. dlatego pod koniec 2019 r. zrestrukturyzowaliśmy nasz dług. Później okazało się, że zdążyliśmy zrobić to w ostatnim dogodnym momencie. To absolutnie nie oznacza, że nie mamy nad czym pracować. Ciągle pracujemy nad zwiększeniem wewnętrznych możliwości inwestycyjnych Miasta, czyli dążymy, aby nasze wydatki bieżące były niższe od dochodów bieżących. „Walczymy” również z problemami związanymi z finansowaniem oświaty, czy też rosnącymi kosztami energii. Powtórnie prowadzimy rozmowy nad kolejną restrukturyzacją zadłużenia miasta, z wykorzystaniem środków z Krajowego Planu Odbudowy (KPO). Obecnie staramy się przygotować Miasto do zmieniających się uwarunkowań prawnych, które obecny rząd zamierza wprowadzić w roku 2025. A zmieni się dużo. Nie do końca znamy wszystkie szczegóły, ale wiemy, że samorządy będą inaczej finansowane. Reasumując - nie jest najgorzej, ale bu dżet ma swoje problemy, nad którymi pracujemy. Otoczenie zewnętrzne jest w ostatnim czasie bardzo zmienne, co też dynamicznie zmienia ocenę miejskiego budżetu. Staramy się, aby Miasto było stabilne finansowo nie tylko dzisiaj, ale i w przyszłości. 

Wspomniał Pan o zadłużeniu Miasta. Zadłużenie Białegostoku to około 970 milionów złotych, Ełku to ponad 100 milionów złotych. Na jakie przedsięwzięcia warto samorządowi brać kredyt, a na co nie i ile zadłużenia ma Grajewo?

- Obecne zadłużenie Miasta Grajewo wynosi 15,5 miliona złotych. Część tego długu powstała w czasie budowy Pływalni Miejskiej, pozostała część w związku z realizacją innych miejskich inwestycji. Jeśli zaciągać dług to zdecydowanie na działania inwestycyjne, a szczególnie te, które docelowo ograniczają wydatki bieżące Miasta. Natomiast nie warto zaciągać długu na bieżącą działalność, w długim horyzoncie czasowym może doprowadzić to do destabilizacji samorządu, a co za tym idzie do braku możliwości realizacji podstawowych zadań miasta.

Na ogromne, realizowane w tej kończącej się już kadencji inwestycje udało się pozyskać, dzięki zaangażowaniu Burmistrza Dariusza Latarowskiego, olbrzymie kwoty środków spoza budżetu miejskiego. To m.in. 30 milionów złotych na budowę i przebudowę 24 miejskich ulic, wielomilionowe kwoty na doprowadzenie wodociągów i kanalizacji tam, gdzie dotąd ich brakowało. Wreszcie- nie mal 16 milionów złotych na budowę hali sportowej, która wkrótce ruszy. Czy takie sprawne pozyskiwanie środków zewnętrznych sprawiło, że możliwy był tak olbrzymi roz mach inwestycyjny, a przy tym budżet miejski nie został nadwątlony?

- Dokładnie tak. Należy podkreślić, iż są to projekty do finansowane ze środków zewnętrznych w wartościach rzędu 95%. Bardzo rzadko udaje się pozyskać tego typu dofinansowania. A przy wielomilionowych projektach tym bardziej jest to istotne. Wkłady środków własnych Miasta pomimo, iż wynoszą 5%, często wyrażone w złotówkach sięgają milionowych kwot.

Wkrótce będzie można aplikować o środki z KPO, odmrożone fundusze unijne, latem o pieniądze z Funduszu Roz woju Dróg. Czy w miejskiej kasie są pieniądze na wkłady własne do kolejnych dużych inwestycji?

- Póki co, tak, aczkolwiek trudno też jednoznacznie odpowiedzieć. Ciągle nie wiemy, w jakim stopniu nowe projekty będą dofinansowane. Niewiadomą pozostają też górne limity, do których będzie można składać wnioski aplikacyjne. Odrębną kwestią są też harmonogramy realizacji poszczególnych projektów. Dość dużo zmiennych, które nie pozwalają jednoznacznie określić, jakimi środkami powinniśmy dysponować. Myślę, że wykorzystamy nadarzające się okazje.

Prężny rozwój miasta, napędzany inwestycjami sprzyja przedsiębiorcom. Służy także tym lokalnym, jeżeli wygry wają przetargi. Czy macie w Urzędzie Miasta sygnały, że rozwój miasta i zamówienia publiczne pomagają utrzy mać istniejące miejsca pracy i stworzyć nowe?

- Jak najbardziej tak. Inwestycje miejskie pośrednio lub bezpośrednio pobudzają lokalną przedsiębiorczość. Aczkolwiek pamiętajmy, że wykonawców inwestycji miejskich wyłaniamy zawsze w drodze zamówień publicznych, z za chowaniem elementarnej zasady równego traktowania wykonawców. Tym samym, zgodnie z prawem, nie możemy preferować lokalnych firm. Niemiej jednak zawsze zachęcamy je do składania ofert. I to cieszy, gdy często widzimy grajewskie firmy realizujące miejskie inwestycje, szczególnie w branży budowlanej, drogowej, czy też wodno - kanalizacyjnej. Z moich doświadczeń i obserwacji wynika, że na aktywność przedsiębiorców istotny wpływ ma rozwój infrastruktury technicznej, w tym drogowej. Miasto skutecznie zabiega o tworzenie sieci dróg gminnych, które łączą się z siecią dróg wojewódzkich i krajowych. Dobra sieć drogowa to magnes dla inwestorów. Drugim takim magnesem jest sprawna infrastruktura techniczna. Sieci energetyczne, ciepłownicze, gazo we oraz wodno-kanalizacyjne są systematycznie modernizowane i rozbudowywane w miarę rozwoju miasta i zgodnie z potrzebami jego mieszkańców oraz inwestorów. A trzecim jest posiadanie terenów uzbrojonych pod inwestycje. W tym miejscu warto również wspomnieć, iż Miasto wdrożyło pro gramy adresowane dla inwestorów, które pozwalają obniżać wymiar podatków lokalnych. W ostatnich latach zauważamy również oddziaływanie pośrednie miejskich inwestycji na lokalne firmy. Wyraźny rozwój budownictwa wielorodzinnego stymuluje rozwój małych i średnich działalności, szczególnie w branży remontowo-budowlanej, meblarskiej, handlowej. W przyszłości wierzę, że wybudowana jednostka wojskowa również skutecznie wpłynie na poszczególne sfery Miasta. Wiele opracowań, badań wskazuje, że lokalizacja jednostki na terenie gminy determinuje szereg powiązań z otoczeniem lokalnym. Powiązania mają charakter dwustronny. Wojsko czerpie z otoczenia zasoby tj. ludzkie, finansowe, rzeczowe i informacyjne, w oparciu o które realizuje przypisane sobie zadania. Natomiast do otoczenia dostarcza dobro publiczne, jakim jest bezpieczeństwo obywateli. Wierzę, że jednost ka wojskowa również pobudzi lokalnych przedsiębiorców. Działania podejmowane przez władze Miasta są ukierunkowane na rozwój gospodarczy Grajewa. Wydaje się, że w tym zakresie wykorzystywane są wszelkie prawne możliwości przy zachowaniu wewnętrznego ładu Miasta. 

W tej kadencji nie zabrakło działań, dzięki którym z budżetu miasta teraz i w przyszłości pójdą mniejsze środki na energię. To między innymi wymiana oświetlenia ulicznego, panele fotowoltaiczne na dachach wielu jednostek podległych pod Urząd Miasta Grajewo. O jakiego rzędu oszczędnościach możemy dzięki tym wszystkim działaniom mówić?

- Najistotniejszym przedsięwzięciem generującym oszczędności była oczywiście Modernizacja oświetlenia ulicznego - wymiana opraw rtęciowych i sodowych na opra wy LED, w efekcie koszty zużycia energii elektrycznej spa dły niemal o połowę, co daje oszczędności rzędu około 225 000,00 zł rocznie. W zakresie instalacji fotowoltaicznych na miejskich budynkach oszczędności nieco trudniej określić, niemniej jednak te szacuję się na kilkuprocentowe, co daje około 50 000,00 zł rocznie. 

Czy biorąc pod uwagę dobrą kondycję finansową Miasta Grajewa, koniunkturę, czyli koniec szaleństwa cenowego wykonawców i pojawiające się już oszczędności poprzetargowe, przed nami dobry czas na dalszy prężny rozwój miasta?

- Myślę, że tak. Tak jak Pan zauważył, rynek się nam odmienił. W połowie minionego roku zaczęliśmy zauważać oszczędności poprzetargowe, dotychczas niewystępujące. Coraz więcej firm bierze udział w organizowanych przez nas przetargach, w efekcie ceny są bardziej konkurencyjne. A co za tym idzie jesteśmy w stanie więcej przedsięwzięć realizować. Oczywiście musimy pamiętać o zawirowaniach z KPO, o planowanych zmianach w finansowaniu samorządów, czyli o zdarzeniach, które mam nadzieję, że tylko nam pomogą. 

Dziękuję za rozmowę.

- Ja również dziękuję. Jednocześnie zachęcam mieszkańców do odwiedzenia strony internetowej https://grajewo. wdialogu.pl/prezentacja-budzetu. Strona graficznie prezentuje budżet miasta, ale również zawiera kalkulator, za pomocą którego podając swoje miesięczne wynagrodzenie brutto, system obliczy, jaką część pobranego podatku w 2024 r. Miasto wyda miesięcznie na poszczególne zadania.